De burcht van Herzele (Kerkstraat)
De burcht van Herzele staat symbool voor de heerlijkheid "Hersele", één van de heerlijkheden van het land van Aalst.
Het oudste document van de burcht dateert van 972.
De vermoedelijke bouw van de stenen waterburcht dateert uit de 11de eeuw . De toenmalige Heer van Herzele, Franco liet in 1096 versterkingswerken uitvoeren voor hij op kruistocht vertrok. In 1381 werd de burcht voor de eerste maal vernield door de Graaf van Vlaanderen. De burchtheer, Seger, had in een conflicttussen de Graaf van Vlaanderen en de Gentenaars de kant van de Gentenaars gekozen.
In de 15de eeuw werd de burcht terug opgebouwd door Jan Van Roubaix.
In 1579 wordt de burcht definitief in puin geschoten door de Spanjaarden in de strijd tussen het katholieke Spanje en het protestants gezinde Vlaanderen. De burchtheer, Pieter van Melun, had de zijde van de protestanten gekozen.
In 1969 koopt de gemeente Herzele de burchtruïne aan en start met de restauratiewerken.
Houten staakmolen te rullegem (Molenstraat)
Deze molen werd in 1750 gebouwd. Op deze plaats stond vroeger al een molen, de eerste kerkelijke vermeldingen gaan terug tot de 15de eeuw.
Deze molen was eigendom van de adellijke familie Baron Van De Woestijne, later Duparc Locmaria.
Nu is de molen eigendom van de famile du Parc Locmaria en Alain Goublomme, die tevens molenaar is. Deze molen heeft wieken van 23 meter lang en weegt ongeveer 40 000 kg. De vroegere eiken wieken werden in 1991 na een breuk en slijtage vervangen door metalen wieken.
Op de maalzolder staat er nog een zeskant buil waar het gemalen graan werd gezeefd.
Stenen molen - ter rijst (Hoogstraat 135)
Stenen bovenkruier molen
De geschiedenis van deze stenen molen begint in 1794. De bouwheer Bernard Van Daelem gaf opdracht tot de bouw, door geldgebrek moest hij de molen in aanbouw verkopen en was het Frans Van Den Brulle die de afwerking voltooide. In 1974 werd de molen als monument geklasseerd.
De laatste eigenaar Jozef De Pril schonk in 1975 de molen aan de vzw Molen Ter Rijst Vrienden.
Vanaf deze periode werden er grote inspanning geleverd om de molen maalvaardig te maken. Door financiering van de overheden en met eigen middelen van de vzw was de molen in 1993 maalvaardig.
Op de ajuinkap van de molen staat een ezel als windwijzer, een symbool wanneer de molenaar kinderloos bleef.
De molen heeft een hoogte van 14 m met wieken van 24 m lang.
Houten staakmolen – Buysemolen (Kamstraat 18 Sint-Antelinks)
De geschiedenis van de Buysemolen gaat terug tot vóór 1428. In een document uit dit jaar werd de molenaar aangemaand zijn openstaande schuld te betalen aan de eigenaar nl. de abdij van Ninove.
Tijdens de heerschappij van Napoleon werden de eigendommen van de kloosters verbeurd verklaard. De eigendom van de molen gaat over in privé handel.
In 1817 wordt de molen eigendom van de familie Buyse. Op 14 juli 1976 stort de molen ten gevolge van houtrot in elkaar.
In 2004 verwerft de gemeente Herzele de eigendomsrechten en zet de dienst cultuur de procedure tot restauratie in.
In 2007 wordt de nieuwe molen aanbesteed om in 2008 feestelijk geopend te worden.
Het schepenhuis (Markt 1)
De eerste geschiedkundige gegevens over het oorspronkelijke schepenhuis of "halle" dateert uit 1424.
Het huidige schepenhuis wordt in 1778 verbouwd door de toenmalige Heer van Herzele. Het werd deels gebruikt als woning - herberg en op de verdieping voor vergaderingen van de gemeenteraad.
In 1947 werd het gebouw aangekocht door het gemeentebestuur en volledig gerenoveerd met nieuwe beiaard . In 1952 worden er gemeentelijke diensten onder gebracht.
Vanaf 2001 kreeg het erkend toeristisch infokantoor er onderdak.
De beiaard van het schepenhuis
De beiaard van Herzele bevat 28 klokken. Allen zijn voorzien van het gemeentewapen. De zwaarste klok weegt 272 kg en de lichtste klok weegt 11 kg. Het totale gewicht van de 28 klokken is 1 660 kg.
De beiaard kan handmatig bespeeld woren door de beiaardier waardoor beiaardconcerten mogelijk zijn.
Om het half uur wordt er automatisch een melodie gespeeld. In 1952 werd de beiaard op het vernieuwde schepenhuis geplaatst.
De schandpaal
De schandpaal van de vrijheid Herzele bevindt zich nu naast het schepenhuis. Deze is een symbool van macht en jurisdictie uit het ancien régime. De gerechtsdienaars ketenden hier de veroordeelden van kleine vergrijpen aan vast. Tijdens de marktdag of bij een grote volkstoeloop werden 'ze aan de kaak gesteld' of openlijk ten schande gebracht. Deze straf werd in Vlaanderen toegepast tot in de late 18de eeuw, maar is pas officieel bij wet verboden sedert 1867.
De schandpaal heeft een hoogte van 2 meter.
De oorspronkelijke ijzeren ringen, waaraan de misdadiger met hals en armen werd vastgetekend, zijn nog bewaard.
Het kasteel eigendom van de familie du Parc Locmaria werd in 1840 door Baron van de Woestyne gebouwd. Het oorspronkelijke kasteel werd gebouwd in classicistische stijl. Begin 20ste eeuw werd het kasteel verbouwd door de huidige eigenaars in de neo-klassieke Lodewijk XIIIde-stijl.
Het kasteelpark werd aangelegd in een strakke classicistische stijl en bevat een unieke verzameling van boomsoorten (Atlas-, Libanon- en Himalayaceder).
Vóór het kasteelpark bevond zich midden 20ste eeuw een paardenrenbaan. Aan de straatzijde van de oude renbaan bevindt zich een kapel Onze-Lieve-Vrouw, koningin van de Vrede, opgericht als dank voor het niet vernield worden van het kasteel tijdens de Eerste Wereldoorlog.
(Niet toegankelijk voor publiek)
Sint Martinuskerk (Kerkstraat)
Neogotische dorpskerk uit 1912;
West oost-georiënteerde kruiskerk met omringend, ommuurd kerkhof, gelegen ten westen van het gekasseide kerkplein. De plattegrond ontvouwt: een vierkante toren ten oosten met in het zuiden winterkapel en ten noorden Heilige Grafkapel, een driebeukig schip met vier traveeën, lagere noordelijke en zuidelijke zijkapel, transept, hoofdkoor en zijkoren met twee rechte traveeën en respectievelijk vijfzijdige en vlakke koorsluiting.
Mobilair: Kruisweg door J. Meganck (circa 1857). Hoofdaltaar (circa 1913); biechtstoel (circa 1913); preekstoel uit de 17de en 20ste eeuw. Doopvont op steun met jaartal 1616.
St.-Rochuskapel (Stationsstraat 107
)
Rechthoekige kapel met driezijdige koorsluiting onder zadeldak (leien), met klokkeruiter, van 1636. Traditionele bak- en zandsteenbouw op afgeschuinde plint, witgeschilderde baksteenpartijen.
Neogotische spitsboogvensters met metalen roedenverdeling.
Voorgevel in zandsteenbouw met bakstenen top.
Neogotische spitsboogdeur, daarboven zandstenen reliëf met voorstelling van St.-Rochus, verder twee oculi in omlijsting van zandsteen (1145).
Het huidige kasteel werd gebouwd in 1626 door Jeanne de Richadot op de funderingen van een oude burcht.
in 1978 werd het kasteel aangekocht door de familie Van Waeyenberghe (familie afkomstig uit Steenhuize en gekende industriëlen).
Zij renoveerden het kasteel grondig tussen 1982 en 1988. Het prachtige resultaat van deze restauratie werd bekroond met de prestigieuze Europe Nostra Award.
In het kasteelpark bevindt zich ook een imposante duiventoren, later gebruikt als orangerie.
Het domein bevat ook meerdere mooi aangelegde vijvers.
(Niet toegankeijk voor publiek)
